مقدمه

هورمون‌های تیروئیدی، به ویژه تیروکسین (T4) و تری‌یدوتیرونین (T3)، نقش اساسی در تنظیم متابولیسم بدن، رشد، توسعه سلول‌ها، تنظیم دما و وزن دارند. این هورمون‌ها از غده تیروئید که در ناحیه گردن قرار دارد ترشح می‌شوند. در آزمایش تیروئید، TSH (هورمون تحریک‌کننده‌ی تیروئید) نیز در خون اندازه‌گیری می‌شود. تولید هورمون تیروئید توسط هیپوفیز، که یک غده‌ی درون‌ریز در مغز است، کنترل می‌شود. هیپوفیز با استفاده از TSHبر غده‌ی تیروئید نظارت می‌کند. این مقاله به بررسی جنبه‌های مختلف هورمون‌های تیروئیدی، از جمله عملکرد، ساختار، بیماری‌های مرتبط و سایر موارد می‌پردازد.

ساختار و عملکرد

هورمون‌های تیروئیدی عمدتاً از ید و اسید آمینه تیروزین تشکیل شده‌اند. T4دارای چهار اتم ید و T3 دارای سه اتم ید است. T4 در بافت‌های هدف به T3 تبدیل می‌شود و T3 به میزان 3 تا 5 برابر فعال‌تر از T4 است. این هورمون‌ها بر تمامی سلول‌های بدن تأثیرگذار هستند و به تنظیم متابولیسم، رشد و تکامل کمک می‌کنند.

TSH هورمونی است که از غده‌ هیپوفیز مغز ترشح می‌شود و برای غده تیروئید به‌ عنوان پیام‌رسان عمل می‌کند. میزان TSH که هیپوفیز به جریان خون ترشح می‌کند به میزان هورمون‌های تیروئیدی در بدن بستگی دارد. اگر هورمون تیروئید کاهش پیدا کند، آنگاه هیپوفیز TSH بیشتری تولید می‌نماید تا به غده‌ی تیروئید دستور دهد که تولید هورمون‌ها را افزایش دهد. هنگامی که T4 در جریان خون از حد مشخصی بالاتر رود، تولید TSH هیپوفیز نیز متوقف می‌شود. بنابراین، در کم‌کاری تیروئید میزان TSH افزایش می‌یابد و در پرکاری تیروئید مقدار آن کاهش می‌یابد.

تیروگلوبولین (Tg) پروتئینی است که توسط غده تیروئید ساخته می‌شود. پزشکان از Tg به عنوان نشانگر تومور برای کمک به بررسی روند درمان سرطان تیروئید استفاده می‌کنند. مطابق با تحقیقات، تنها 4 درصد افرادی که سطح Tg آن‌ها کمتر از 1 است، پس از 5 سال شاهد عود سرطان خواهند بود.

بیماری‌های مرتبط

• کم‌کاری تیروئید (Hypothyroidism): این بیماری زمانی رخ می‌دهد که غده تیروئید به اندازه کافی هورمون تولید نکند. علائم شامل خستگی، افزایش وزن، و حساسیت به سرما است.
• پرکاری تیروئید (Hyperthyroidism) : در این حالت، تولید بیش از حد هورمون‌های تیروئیدی رخ می‌دهد. علائم شامل کاهش وزن، اضطراب، و افزایش ضربان قلب است.
• تیروئیدیت (Thyroiditis): این بیماری التهابی، به مشکلاتی در تولید هورمون‌های تیروئیدی منجر شود و می‌تواند به عنوان پرکاری یا کم‌کاری تیروئید خود را نشان دهد.
• بیماری گریوز (Graves’ disease): یکی از اختلالات خودایمنی است. در این بیماری سیستم ایمنی بدن به غده تیروئید حمله کرده و باعث افزایش ترشح هورمون‌های تیروئید می‌شود.
• تیروئیدیت هاشیموتو (Hashimoto’s thyroiditis): یک اختلال تیروئیدی خودایمن است که با التهاب غده تیروئید همراه است. این بیماری یکی از دلایل ابتلا به بیماری کم‌کاری تیروئید است.
• سرطان تیروئید (Thyroid cancer): در اصل، رشد غیر طبیعی سلول‌های غده تیروئید است.

آنتی‌بادی‌های تیروئیدی

سه آنتی‌بادی زیر با بیماری‌های خودایمنی تیروئید مرتبط هستند:

• آنتی‌بادی‌های پراکسیداز تیروئید (TPOAb): این آنتی‌بادی در 95 درصد افراد مبتلا به هاشیموتو و حدود 70 درصد افراد مبتلا به بیماری گریوز دیده می‌شود.
• آنتی‌بادی‌های تیروگلوبولین(TgAb): از هر 4 فرد مبتلا به سرطان تیروئید 1 نفر TgAb بالا دارد. این آنتی‌بادی در 80 درصد افراد مبتلا به هاشیموتو و 50 تا 70 درصد افراد مبتلا به بیماری گریوز شناسایی شده است.
• آنتی‌بادی‌های گیرنده هورمون محرک تیروئید (TRAb): این آنتی‌بادی در 90 درصد موارد ابتلا به بیماری گریوز و 10 درصد موارد ابتلا به هاشیموتو یافت می‌شود.

علائم بیماری‌ها

• کم‌کاری تیروئید: خستگی، افزایش وزن، خشکی پوست،حساسیت به سرما و یبوست.
• پرکاری تیروئید: کاهش وزن ناخواسته، تپش قلب، عصبانیت،حساسیت به گرما، لرزش اندام‌ها و افزایش تعریق.

عوارض بیماری‌ها

کم‌کاری و پرکاری تیروئید می‌تواند منجر به عوارض جدی مانند بیماری‌های قلبی، اختلال در باروری، و در موارد شدید بحران تیروئیدی شود.

نمونه مورد نیاز

برای بررسی هورمون‌های تیروئیدی، معمولاً نیاز به نمونه خون است که از ورید بازو گرفته می‌شود.

آمادگی‌های قبل از انجام آزمایش

• مراجعه‌کنندگان باید از مصرف داروهایی که ممکن است نتایج آزمایش را تحت تأثیر قرار دهند، مانند داروهای هورمونی جلوگیری کنند.
• نکته مهم این است که نتایج آزمایش هورمون‌های تیروئیدی ممکن است در ساعات مختلف روز متفاوت باشد، بنابراین زمان‌بندی مناسب نیز اهمیت دارد.
• آزمایش تیروئید در بسیاری از منابع به‌عنوان تستی در نظر گرفته ‌می‌شود که نیازی به ناشتایی ندارد. با این‌حال ممکن است بنا به ‌درخواست پزشک نیاز به رعایت ناشتا بودن نیز باشد.

• بهترین بازه زمانی برای ناشتا بودن جهت انجام تست تیروئید بین ۸ تا ۱۲ ساعت است.

روش انجام تست

آزمایش TSH، T3و T4 می‌تواند به‌صورت همزمان انجام شود. نمونه خون گرفته شده به آزمایشگاه ارسال می‌شود و پس از آن با استفاده از تکنیک‌های ایمنولوژیک و یا سایر روش‌ها، سطح هورمون‌ها تعیین می‌گردد.

عوامل تداخلی

• عوامل مختلفی مانند استرس، داروها، و بیماری‌های دیگر می‌توانند نتایج آزمایش را تحت تأثیر قرار دهند. بنابراین، پزشک باید تمامی عوامل را در نظر بگیرد.
• یکی از مهم‌ترین موارد در خصوص انجام تست تیروئید مصرف داروها، از جمله قرص لووتیروکسین است. با نظر پزشک معمولاً به بیماران توصیه ‌می‌شود که ۲۴ ساعت قبل از انجام تست مصرف دارو را قطع نمایند.
• بهتر است، ۱۲ ساعت قبل از نمونه‌گیری، از مصرف مولتی ویتامین یا مکمل‌هایی مانند آهن، کلسیم و منیزیم خودداری شود.
• بیوتین، یک مکمل رایج برای رشد مو و ناخن است که می‌تواند در آزمایش تیروئید اختلال ایجاد کند. لذا، قبل از انجام آزمایش، مصرف مکمل‌های بیوتین را به مدت ۳ روز متوقف کنید.
• برخی از داروها مانند استروژن، قرص‌های پیشگیری از بارداری، مسکن‌هایی مانند مورفین و آسپرین، ممکن است بر نتایج آزمایش تأثیر بگذارند.

نکات تکمیلی

اگر آزمایش تیروئید، نشان‌دهنده‌ی پرکاری تیروئید یا کم‌کاری تیروئید باشد، ممکن است پزشک سونوگرافی، اسکن یا نمونه‌برداری را درخواست کند. این آزمایشات ساختار و فعالیت غده‌ی تیروئید را بررسی می‌کنند.

نتیجه‌گیری

هورمون‌های تیروئیدی نقش بسیار مهمی در حفظ سلامتی و عملکرد متابولیک بدن دارند. بررسی دقیق و منظم این هورمون‌ها می‌تواند از بروز بیماری‌ها جلوگیری کرده و به تشخیص زودهنگام کمک کند.

سخن پایانی

آزمایشگاه آریانا، با برخورداری از آخرین تجهیزات آزمایشگاهی و تیم تخصصی مجرب، آماده ارائه خدمات با بالاترین دقت و کیفیت به مراجعان گرامی در این زمینه خواهد بود.