مقدمه
بروسلوز یک بیماری عفونی است که ناشی از باکتری‌های جنس بروسلا است. این بیماری عموماً از طریق تماس مستقیم با حیوانات آلوده و یا مصرف محصولات دامی غیربهداشتی منتقل می‌شود. تشخیص به موقع این عفونت از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، زیرا می‌تواند به عوارض جدی منجر شود. تست آزمایشگاهی بروسلوز به پزشکان کمک می‌کند تا بیماری را شناسایی کرده و درمان مناسب را ارائه دهند. در این مقاله، به بررسی تست آزمایشگاهی بروسلوز و جنبه‌های مختلف آن خواهیم پرداخت.
ساختار و عملکرد باکتری بروسلا
عامل بیماری بروسلوز، باکتری‌های داخل سلولی گرم منفی، غیرمتحرک و میله‌ای شکل کوکوباسیل به نام بروسلا هستند که از طریق دام به انسان منتقل می‌گردند. به بیماری بروسلوز، تب مالت و یا تب مدیترانه‌ای نیز می‌گویند. باکتری‌های بروسلا، به غدد لنفاوی و بافت‌های مختلف بدن وارد شده و به آرامی تکثیر می‌گردند و می‌توانند به سیستم ایمنی بدن آسیب برسانند. این باکتری‌ها در مدت طولانی در بدن انسان باقی مانده و باعث عفونت‌های مزمن می‌شوند. بروسلوز می‌تواند روی چندین عضو از جمله کبد، طحال و مغز استخوان تأثیر بگذارد.
انواع شایع باکتری بروسلا
گونه‌های زیادی از باکتری بروسلا شناسایی شده است. موارد زیر دارای بیماریزایی قابل توجهی نسبت به سایر موارد هستند:
- بروسلا ملیتنسیس (B. melitensis) قابل انتقال از گوسفند و بز
- بروسلا سوئیس (B.suis) قابل انتقال از خوک
- بروسلا آبورتوس (B. abortus) قابل انتقال از گاو
- بروسلا کنیس (B. canis) قابل انتقال از سگ
چه زمانی تست بروسلوز تجویز می‌شود؟
تست بروسلوز عمدتاً زمانی تجویز می‌شود که بیمار به علائم مشکوکی مانند تب ناگهانی، عرق شبانه، درد مفاصل و خستگی مفرط دچار شود. همچنین، افرادی که در معرض قرار گرفتن با حیوانات آلوده هستند یا از محصولات دامی خام استفاده می‌کنند، باید این تست را انجام دهند. اگر بیمار سابقه سفر به مناطق با شیوع بالا را داشته باشد، نیز ممکن است نیاز به آزمایش داشته باشد. پزشکان در برخی موارد برای بررسی عفونت‌های مزمن، سطح آنتی‌بادی‌ها را در خون اندازه‌گیری می‌کنند.
عوارض و علائم مرتبط
مدت زمان نهفتگی بیماری بروسلوز (فاصله زمانی ورود باکتری به بدن تا بروز علائم بیماری) معمولاً بین 1 تا 3 هفته و یا حتی 6 ماه به طول می‌انجامد. بر اساس شدت بیماری و علائم، بیماری به سه فرم حاد (درد عمومی بدن)، تحت حاد (خستگی و ضعف/ شروع علائم 3-12 ماه) و مزمن (ایجاد علائم بیماری بیشتر از یک سال) طبقه بندی می‌شود. بروسلوز می‌تواند با علائمی چون تب، لرز، درد عضلانی، خستگی و از دست دادن وزن همراه باشد. در مراحل پیشرفته‌تر، عوارض جدی‌تری مانند عفونت استخوان، التهاب قلب (اندوکاردیت)،آرتریت مداوم مفاصل، بزرگ شدن کبد، التهاب مغز و مشکلات تنفسی نیز ممکن است بروز کند. این عوارض غالباً ناشی از عدم درمان به‌موقع عفونت می‌باشند.
روش انجام تست
تست بروسلوز به روش‌های مختلفی از جمله تست‌های سرولوژیکی رایت،کومبس رایت، تست 2-ME، کشت خون و مغز استخوان انجام می‌شود. یکی از روش‌های پیشرفته و دقیق برای تشخیص این عفونت، تکنیک مولکولی PCR می‌باشد. این تکنیک، با استفاده از تشخیص DNA باکتری‌های بروسلا در نمونه‌های خون یا بافت می‌تواند وجود عفونت را تشخیص دهد PCR .به دلیل حساسیت و دقت بالا، به عنوان یک روش معتبر در تشخیص این بیماری شناخته می‌شود. تجزیه و تحلیل سریع نتایج باعث تسریع در فرایند تشخیص و درمان می‌شود.
نمونه مورد نیاز
برای انجام تست بروسلوز، نیاز به نمونه خون بیمار است. این نمونه معمولاً از ورید بازو گرفته می‌شود و باید در محیط مناسب نگهداری شود تا کیفیت آن حفظ گردد. در بعضی موارد، ممکن است نیاز به نمونه‌برداری از مایعات بدن مانند مایع مغزی-نخاعی و یا بافت باشد. آماده‌سازی مناسب نمونه و رعایت استانداردهای بهداشتی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. نتایج دقیق تست بستگی به کیفیت و شرایط نمونه‌برداری دارد.
آمادگی‌های لازم برای انجام آزمایش
قبل از انجام تست بروسلوز، لازم است بیمار آمادگی‌های خاصی را رعایت کند:
- پیشنهاد می‌شود که بیمار ناشتا باشد تا دقت نتایج افزایش یابد.
- مصرف داروهای خاص یا مکمل‌ها باید به پزشک اطلاع داده شود، چون این موارد می‌توانند بر نتایج تست تأثیر بگذارند.
- در برخی موارد، پزشکان ممکن است توصیه کنند که بیمار حداقل چند روز قبل از آزمایش، از فعالیت‌های بدنی شدید خودداری کند.
عوامل تداخلی
در انجام تست بروسلوز، عوامل متعددی ممکن است بر نتایج تأثیر بگذارد. بنابراین، در هنگام انجام آزمایش بروسلوز، باید پرونده پزشکی کامل و اطلاعات دارویی بیمار به پزشک ارائه گردد.
- وجود عفونت‌های دیگر در بدن، می‌تواند منجر به افزایش سطح آنتی‌بادی‌ها شده و نتایج مثبت کاذب را ایجاد کند.
- مصرف داروهای خاص می‌توانند بر روی عملکرد سیستم ایمنی و نتایج آزمایش تأثیر بگذارند.
- شیمی درمانی یا درمان‌های سرکوب‌کننده ایمنی نیز از دیگر عواملی هستند که در تفسیر نتایج باید در نظر گرفته شوند.
مزایا و معایب تست
مزایا
- تست بروسلوز، به‌ویژه با استفاده از تکنیک‌هایی مانندPCR ، دارای مزایای زیادی از جمله دقت بالا، سرعت در ارائه نتایج و قابلیت شناسایی زودهنگام عفونت است.
- ویژگی‌های اشاره شده به پزشکان امکان می‌دهند که درمان‌های مناسب را به‌موقع تجویز کنند و خطر عوارض را کاهش دهند.
معایب
معایب این تست شامل:
- هزینه‌بر بودن برخی از روش‌ها
- احتمال وجود نتایج مثبت کاذب
پیشگیری و درمان
جلوگیری از بروسلوز به‌ویژه در جمعیت‌های در معرض خطر از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. رعایت بهداشت در ارتباط با دام‌ها، مصرف محصولات دامی پاستوریزه، طبخ گوشت در دمای مناسب و واکسیناسیون حیوانات از جمله راهکارهای پیشگیری هستند. در صورت ابتلا به بروسلوز، درمان معمولاً شامل استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها (مانند استرپتومایسین، جنتامایسین، ریفامپین، داکسی سایکیلین و…) می‌باشد، که باید تحت نظر پزشک انجام شود. درمان به موقع و همه‌جانبه می‌تواند عوارض بیماری را به حداقل برساند. ضمناً، پیگیری وضعیت بیمار پس از درمان برای اطمینان از عدم عود بیماری ضروری است.
موارد تکمیلی
- گاو، بز، خوک، آهو، گوزن شمالی، گوسفند، سگ و شتر می‌توانند ناقل باکتری بروسلا باشند.
- باکتری بروسلا توانایی انتشار و پخش شدن در هوا را دارد، در صورت استنشاق هوای آلوده به باکتری، می‌تواند به انسان منتقل شود (از موارد نادر).
- انتقال باکتری بروسلا از فردی به فرد دیگر بسیار بعید است اما در موارد نادری انتقال از شیر مادر به نوزاد و از طریق رابطه جنسی نیز گزارش شده است.
نتیجه‌گیری
بروسلوز به عنوان یک بیماری عفونی دارای عوارض جدی، نیازمند شناسایی و درمان به‌موقع است. روش‌های آزمایشگاهی، به‌ویژه تکنیک‌های پیشرفته مانند PCR، در این زمینه نقش کلیدی دارند. در نهایت، آگاهی از بیماری و علائم مرتبط با آن به تشخیص و درمان صحیح بروسلوز کمک خواهد کرد. پیشگیری از طریق رعایت بهداشت و درمان مناسب می‌تواند به کاهش شیوع این بیماری کمک کند و زندگی سالم‌تری را برای افراد در جامعه به ارمغان بیاورد.
سخن پایانی
آزمایشگاه آریانا، با برخورداری از آخرین تجهیزات آزمایشگاهی و تیم تخصصی مجرب، آماده ارائه خدمات با بالاترین دقت و کیفیت به مراجعان گرامی در این زمینه خواهد بود.
